بایواستراتی گرافی و پالئواکولوژی گذر سازندهای کرتاسه بر مبنای نانوپلانکتون های آهکی در غرب کپه داغ

حوضه رسوبی کپه‎داغ در شمال خاورایران که ازخاوردریای خزرآغازوپس ازعبوراز ترکمنستان و ایران، وارد خاک افغانستان می‎شودو به عنوان یک میدان گازی بزرگ بین سه کشور ایران، ترکمنستان و افغانستان مشترک است. در این رساله از گذر سازندهای مزدوران - شوریجه، شوریجه - تیرگان، تیرگان - آب دراز، تیرگان- سرچشمه، سرچشمه - سنگانه، سنگانه - آیتامیر، آیتامیر- آب دراز و آب دراز- کلات در سه برش قلعه زو، شیخ و جوزک در غرب کپه داغ نمونه برداری شد که بطور متوسط در هرگذر 13 نمونه برداشت و به روش اسمیراسلاید آماده سازی گردید. گونه های نانوفسیلی شناسایی شده در هر برش به قرار زیر است: گذر سازند های مزدوران - شوریجه: (برش جوزک: 17 گونه) گذر سازندهای شوریجه - تیرگان: (برش جوزک: 15 گونه) گذر سازند های تیرگان - آب دراز: (برش جوزک: 24 گونه) گذر سازند های تیرگان- سرچشمه: (برش شیخ: 17 گونه، برش قلعه زو: 29 گونه) گذر سازند های سرچشمه - سنگانه: (برش شیخ: 20 گونه، برش قلعه زو: 17 گونه) گذر سازند های سنگانه-آیتامیر: (برش شیخ: 9 گونه، برش قلعه زو: 9 گونه) گذر سازند های آیتامیر- آب دراز: (برش شیخ: 22 گونه، برش قلعه زو: 13 گونه) گذر سازندهای آب دراز- کلات: (برش جوزک: 19 گونه، برش شیخ: 29 گونه، برش قلعه زو: 21 گونه) مطالعات بایواستراتیگرافی نانوفسیل های آهکی منجر به شناسایی بایوزون های نانوفسیلی از زون بندی سیسینگ (1977) با محدوده سنی زیر شده است: گذر سازند مزدوران به سازند شوریجه: دربرش جوزک بایوزونcc4 (هوتروین پیشین)، گذر سازند شوریجه به سازندتیرگان: در برش جوزک بایوزون cc5 (هوتروین پسین)، گــذر ســازندتیرگان به ســـازند آب دراز: در برش جوزک بایوزون های cc7و cc18 (آپتین پسین وکامپانین پیشین) از سویی نبود بایوزون های cc17-cc8 بین بخش فوقانی سازند تیرگان و بخش زیرین سازند آب دراز نشانگروجود ناپیوستگی در این گذر می باشد، گذر سازند تیرگان به سازند سرچشمه: در برش های شیخ و قلعه زو بایوزون های cc7 تا cc8 (آپتین پسین تا آلبین پیشین)، گذر سازند سرچشمه به سازند سنگانه: در برش های شیخ و قلعه زو بایوزون های cc8 تا cc9 (آلبین تا سنومانین پیشین)، گذر سازند سنگانه به سازند آیتامیر: در برش هــای شیخ و قلعه زو بایــوزون های cc11 تاcc12 (تورونین پیشین / میانی تا تورونین پسین)، گـــذر سازندآیتامیر به سازند آب دراز: در برش های شیخ و قلعه زو cc17 تاcc18 (سانتونین پسین/کامپانین پیشین تا کامپانین پیشین) و گذر سازند آب دراز به سازند کلات: در برش های جوزک، شیخ و قلعه زو بایوزون های cc21 وcc26 (ابتدای کامپانین پسین و انتهای ماستریشتین پسین) در ضمن نبــود بـــایوزون های cc25-cc22 بین بخش فوقانی سازند آب دراز و بخش زیرین سازند کلات نشان دهنده وجود ناپیوستگی در این گذر می باشد. حـضـورگــونه های نانوفسیلیwatznaueria barnesae ، .nannoconus spp، micrantolithus spp.، lithraphidites spp.، eiffelithus spp. وspp. prediscosphaera به جـزگونه p.stoveri و عدم حضور گـــــونه های شـــاخص پروداکتــــیویتی بالا نـــشانگر پروداکــتیویتی وحاصلخیزی پایین حوضه می باشد. فـراوانی برخـــی گـــونه هـای گرمادوست مانند micula decussate، micula prinsii،micula swastika quadrum gartneri، quadrum gothicum،quadrum sissinghii ،watznaueria barnesae conusphaera mexicana،lithraphidites bollii ،nannoconus spp.، micrantholihtus obtusus و نبود نانوفسیل های شاخص آب و هوای سردنشـــانگر رسوب گذاری مناطق مطالعه شده در آب و هوای گرم و در آب های کم عـمق می باشد. شواهد نانوفسیلی نشاندهنده افزایش عمق در گذر سازندهای شوریجه به تیرگان، تیرگان به سرچشمه، سرچشمه به سنگانه و آیتامیر به آب دراز از بخش های پایینی به سمت قسمت های فوقانی است ولی در گذر سازندهای مزدوران به شوریجه و سنگانه به آیتامیر نشان دهنده کاهش عمق از قاعده به سمت راس است. الگوهای توزیع غلظت عناصر pb، zn، cu و cd در گذر سازند های برش قلعه زو نشانگر روند افزایشی به سمت بالای برش در گذر بین ســـازندهای تیرگان به سرچــشمه، سرچشـمه به سنگانه و آیتامیر به آب دراز و مبین افزایش پروداکتیویتی در این گذرها می باشد ولی در گذر بین سازندهای سنگانه به آیتامیر غلظت عناصر مذکور روند کاهشی به سمت بالای برش داشته و نشاندهنده کاهش پروداکتیویتی در این گذر است. براساس این پژوهـش، فراوانی نانوفـسیل های آهکی به ویژه گونه w. barnesae نشانگر انطباق چشمگیر با داده های شیمیایی در این گذرهاست. هردومورد آنالیزهای شیمیایی و فراوانی نانوفسیل های آهکی نشان ‎دهنده افزایش پروداکتیویتی از قاعده تا راس در گذرسازندهای تیرگان به سرچشمه، سرچشمه به سنگانه و آیتامیر به آب دراز وکاهش پروداکتیویتی درگذر سازندهای سنگانه به آیتامیر است. مقایسه سن گذرها و تطابق گذر سازند ها در شرق و غرب حوضه نشان می دهد که اغلب گذرها در غرب سن متفاوتی نسبت به شرق حوضه دارند و از سویی نانوفسیل های آهکی موجود در برش های شرق کپه داغ نسبت به نانوفسیل های موجود در برش های غرب این حوضه از تنوع و فراوانی نسبتا بالاتری برخوردارند و این مسئله به دلیل شرایط محیطی مساعدتر موجود در شرق در طی دوره زمانی مورد مطالعه است.